İngiltere’de sıhhat çalışanları niye greve gidiyor, NHS’in sıkıntıları neler?

admin

Administrator
Yetkili
Admin
Global Mod
İngiltere’de sıhhat çalışanları niye greve gidiyor, NHS’in sıkıntıları neler?İngiltere’de hemşireleri temsil eden en büyük sendikal yapı olan Kraliyet Hemşire Koleji (RCN) bünyesinde örgütlü yaklaşık 100 bin hemşirenin İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda’da 15 ve 20 Aralık’ta işi bırakma aksiyonuna katılması bekleniyor. Bu, sendikanın 100 yıllık tarihli birinci grev hareketi olacak.

Unison, Unite ve GMB sendikalarının ortak sonucuyla İngiltere ve Galler’de 21 ve 28 Aralık’ta ise on binlerce ambulans ve acil servis çalışanının greve çıkacağı belirtildi.

Sağlık hizmeti talebinin en ağır olduğu kış periyodunda, Ulusal Sıhhat Hizmetleri (NHS) hizmetlerinde 100 binin üzerinde işçi eksiği olduğu varsayım ediliyor.

Uzmanlar, bu açığın Covid salgının yarattığı olağanüstü çalışma şartları ve bu süreçte sistemin neredeyse çökme noktasına gelmesinden kaynaklandığını söylüyor.

Doktorlar, hemşireler ve acil servis çalışanlarının iş yükü ikiye, üçe katlanmış durumda.

Hastane yatakları dolu, elbette 15 dakikayı geçmemesi gereken ambulans bekleme müddetleri ise her 10 olaydan birinde 1 saati geçebiliyor ve birtakım durumlarda ambulansların hastane kapılarında saatlerce hasta bırakmak için beklediği haber veriliyor.

15 Aralık’tan itibaren, ülkede Noel kutlamaları başlarken, yüz binlerce sıhhat çalışanının işi bırakma hareketine katılması bekleniyor.

Grevler sırasında acil servisler çalışmaya devam edecek fakat uzmanlar önümüzdeki haftalar ve aylarda sıhhat hizmetlerinde önemli bir kriz yaşanacağı konusunda uyarıyor.

Peki sıhhat çalışanlarının aslına bakarsanız grev ilan edilmeden ortasında olunduğunu vurguladığı bu krize neler yol açtı, dünyada örnek olarak gösterilen NHS bugüne nasıl geldi ve sıhhat sisteminin geleceği için neler öngörülüyor? Uzmanlara ve sıhhat çalışanlarına sorduk.

Şu anda ne oluyor?

Sendikalar, sıhhat çalışanları için enflasyonun yüzde 5 üzerinde yani yüzde 19 artırım talep ediyor.

Hükümet ise ortalama 4,74’lük bir artırıma tekabül eden, yıllık brüt 1400 sterlinlik bir fiyat artışı teklif ediyor.

İngiltere Bütçe Ofisi’nin 2023 yılı için yıllık enflasyon öngörüsü yüzde 7,4 ve önümüzdeki yıl kamu kesiminde artırımlarının yüzde 2 ile sınırlanması planlanıyor.

Yani ortalama fiyat alan, tabip olmayan bir sıhhat çalışanı, hükümetin teklifini kabul ederse, önümüzdeki iki yıl ortasında yaklaşık yüzde 10 daha fakirleşmiş olacak. 2010 yılındaki fiyatları ile kıyaslandığında ise gerçek maaşları yüzde 20 kesintiye uğramış olacak.

Nuffield Trust isimli bağımsız niyet kuruluşu, bu yıl Ocak-Mart ayları içinde NHS iş gücünde yüzde 8’lik, yani yaklaşık 105 bin kişilik açık olduğunu deklare etti.

Son bir yıl ortasında NHS’ten ayrılan hemşirelerin sayısı ise 40 binin üzerinde. Ve bu sayı işe alınan hemşire sayısını aşıyor. Bu bir yandan hemşire açığının büyümesine bir yandan deneyimli hemşirelerin kaybedilmesine yol açıyor.

BBC Türkçe ’ye konuşan, New Cross Hastanesi’nde Yönetici Hemşire Pakize Durmaz, 2005’ten beri NHS’te çalışıyor. Durmaz, Covid periyodunda sıhhat çalışanlarının yıprandığını ve fazlaca sayıda kişinin meslekten ayrıldığını anlatıyor:

“Yoğunluğumuz bir türlü bitmiyor ve herkes epeyce yorgun. Hemşireler evvelce 5 hastayla ilgilenirken artık 10 hastaya bakmak zorunda, az para karşılığında fazlaca fazla sorumluluk almamızı istiyorlar ve insanların hayatı bizim elimizde. Bizi pandemi devrinde daima alkışladılar ancak karşılığında maaşımıza artırım yapmadılar ve bu yüzden bir sürü kişi daha az gerilimli işlere yöneliyor.”

İş gücü açığını kapatmak için sıhhat kesimine yurt haricinden çok sayıda kişi istihdam ediliyor.

Nuffield Trust’ın Mart 2022 bilgileri, sıhhat kurumlarında çalışan her 6 bireyden birinin yabancı asıllı olduğuna dikkat çekiyor.

Öte yandan acentalardan süreksiz emekçi alımının da arttığı söz ediliyor.

Durmaz, “Günlük çalışanlara takımlı hemşirelere kıyasla iki katı fiyat veriliyor ötürüsıyla hastaneler daha fazla para harcamış oluyor. Ben birinci geldiğimde de fazlaca büyük bir emekçi açığı vardı. 20 yıl öncesine dönmüş gibiyiz” diyor.

Ancak bu teşebbüsler de başarılı olamıyor ve kriz aşılamıyor.

NHS datalarına nazaran Eylül ayından itibaren hastanelerde tedavi sırası bekleyenlerin sayısı rekor kırarak 7,1 milyona ulaştı.

GMB sendikası, acil durumlarda ambulans için ortalama bekleme müddetinin bir saate yükseldiğini söylerken her üç ambulans çalışanından biri, gecikmeler yüzünden hastaların öldüğüne şahit olduklarını belirtiyor.

Hoşnutsuzluk Kışı’ndan bugüne

BBC Türkçe
’ye konuşan, sıhhat hizmetleri konusunda uzman muharrir ve tarihçi olan Dr. Agnes Arnold-Foster, 1948’teki kuruluşundan bu yana NHS’te devamlı birtakım krizlerin yaşandığını, maaş konusunun daima gündemde olduğunu ve sıhhat çalışanlarının bu yüzden daha evvel tekraren greve çıktığını anlatıyor.

1978-79 senelerında “Hoşnutsuzluk Kışı” diye bilinen kamu dalı grevler akımına yüz binlerce kişi katılmıştı.

Arnold-Foster’a göre bugün gündemdeki grevlerin evvelkilerden temel farkı, ülkede hemşireleri temsil eden en büyük sendika olan RCN’in birinci sefer bu biçimde bir teşebbüste bulunması ve bu yüzden hemşirelerin grevlere iştirakinin epey daha yüksek olması.

Ancak, 1970’li ve 80’li senelerdaki grevlerin bir özelliği o devirde sıhhat kolunda muhasebeci, temizlikçi, tesisatçı, aşçı üzere yardımcı rollerde çalışanların da ağır bir biçimde iştirak göstermiş olmalarıydı.

Bugün ise bu kısmın büyük bir kısmı taşeron şirketlere bağlı ve ötürüsıyla sendikalı değiller.

Günümüzdeki grevler bu yüzden iştirak açısından bakıldığında nispeten küçük sayılıyor.

Ayrıca İngiltere’de 1990’lara kadar farklı bölümlerdeki sendikalar birbirinin grevlerini destekleyebiliyor ve katılabiliyordu. 80’li senelerda işbaşında olan Margaret Thatcher liderliğindeki Muhafazakar Parti hükümetinin çıkardığı personel örgütlenmeleri ve aksiyonlarını sınırlayıcı yasalar içinde dayanışma grevlerinin yasaklanması da vardı ve bu niçinle bu artık mümkün değil.

Öte yandan İngiltere’de şu sıra gündemde olan grevler sırf fiyat talebine dayanmıyor, sendikalar, hem de çalışma şartları, işçi açığı, kaynak yetersizliği ve ihmal üzere problemleri da gündeme getiriyorlar.

Arnold-Foster’a bakılırsa, “Bunlar ölçmesi epey daha güç talepler. bununla birlikte bu çeşit talepler üzerine kurulan hareketleri baltalamak da daha kolay. Medyanın siyasi hücumlarda bulunması kolaylaşıyor, mesela çalışanların açgözlü olduğu yahut insanların ömrünü tehlikeye attığı söylenebiliyor.”

‘Çalışanlarına yatırım yapılmazsa NHS diye bir şey kalmayacak’

Bu ay planlanan grevlere ait açıklama yapan İngiltere Sıhhat Bakanı Steve Barclay, “NHS işçisinin çalışmaları ve özverisi için hayli minnettarım lakin şiddetli bir kışa yaklaşırken kimilerinin greve çıkacak olmasından derin keder duyuyorum, bu kimsenin faydasına olmayacak” dedi.

Barclay’in kelamları eski İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher’ın 80’li senelerda greve katılan hemşirelere yönelik açıklamalarını anımsatıyor.

Thatcher, greve çıkan hemşireleri “hastalara taammüden saldırmak” ve “hastalarını yarı yolda bırakmak istemeyen ve bu yüzden greve katılmayı hayal bile edemeyen öteki hemşirelere yük olmakla” suçlamıştı.

Fakat “pandeminin kahramanları” olarak anılan sıhhat çalışanları artık temel ömür muhtaçlıklarını karşılamakta zorlandıklarını, fakirlere besin yardımı yapan kuruluşlardan yemek takviyesi almak zorunda kaldıklarını ve artık bu şartlarda çalışmaya ve yaşamaya dayanamadıklarını söylüyor.

GMB Sendika Lideri Rachel Harrison, “NHS çalışanları 12 yıldır devam eden kesintilere artık dayanamıyor. Yapmak istediğimiz son şey greve çıkmak fakat hükümet bize öteki deva bırakmadı” diyor.

BBC’ye konuşan ve 26 yıldır NHS’te çalışan Carmel O’Boyle, “Kimse greve çıkmak istemiyor, bu epeyce kuvvetli bir karardı lakin biz hastalarımızla gerçek dürüst ilgilenebilmek istiyoruz ve hükümetin bizi dinlemesini sağlamak için yapacak diğer bir şey olmadığını düşünüyoruz. NHS, çalışanlarına yatırım yapılmazsa NHS diye bir şey kalmayacak” diyor.

New Cross Hastanesi’nden Pakize Durmaz ise “Hemşireler içinde tükenmişlik durumu var. Kâfi sayıda çalışan olmayınca hastalara vakit ayıramıyoruz ve gerilim oluyoruz. pek epey hemşire bu yüzden hastalanıyor” konuşuyor.

NHS’in parçalanması ve özelleştirilmesi

Ülkenin en büyük patronu olan NHS, İngiltere’de 1,5 milyona yakın şahsa istihdam sağlıyor.

Newcastle Üniversitesi’nde Halk Sıhhati Profesörü Allyson Pollock, grevlerin aslında NHS’in yaşadığı “30 yıllık parçalanmanın sadece bir semptomu” olduğunu söylüyor.

1980ler ve 90’larda eski başbakanlar Margaret Thatcher ve John Major periyodundan başlayarak NHS’te, günümüze kadar başka hükümetlerin de sürdürdüğü bir “özelleştirme” siyasetinin yürütüldüğünü söyleyen Pollock, hükümetin sıhhat sistemini piyasaya devrederek sorumluluktan kaçındığını öne sürüyor.

“Aslında NHS’e epey önemli bir para akışı var ancak bu para kamu-özel dal iştirakleri aracılığıyla şirketlere yönlendiriliyor” diyen Pollock kelamlarına şu biçimde devam ediyor:

“Sağlık sistemi giderek daha epey piyasa kararlarıyla yönetiliyor ve bu yüzden sistemin ortasında meseleler yaşanıyor. İş gücünde özelleştirmenin kapsamı ise çabucak hemen gereğince bilinmiyor ve konuşulmuyor.”

Pollock, NHS’in geleceği konusunda karamsar.

Hastanelerin acil servis kısımlarında saatlerce yatak beklediğini anlatan hastaların ve yoğunlukla baş edemediğini lisana getiren hekimlerin ise sayısı artıyor.

Pollock, “Halkı destekleme yaklaşımı olan bir hükümet ekonomik sakinlik ve krizlerle başa çıkabilir. Lakin İngiltere’de hükümet hala piyasa ve özelleştirme yanlısı ideolojilere inanıyor ve kaynakların insanlara eşit biçimde dağıtılması gerektiğini düşünmüyor” diyor.

Pollock dahil biroldukca uzman önümüzdeki süreçte siyasetçiler ve kimi medya kuruluşları tarafınca greve çıkan emekçilere karşı bir suçlama stratejisi uygulanabileceğini ve kamuoyunda bölünme yaşanabileceğini düşünüyor.

Bu görüşe katılan Dr. Arnold-Foster ise NHS’in değerli bir özelliğine dikkat çekiyor, o da kamuoyunda sıhhat sistemine ait hala var olan derin bağlılık.

“80’lerden itibaren halkın NHS’e özel bir bağı oluşmaya başladı ve bu hala devam ediyor. Bu bağ İngiliz kimliğiyle, yardımsever bir ülke olma ideolojisiyle fazlaca kontaklı ve bu da NHS’i dünyada neredeyse eşsiz kılıyor” diyen Arnold-Foster kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:

“Hükümetin pandemi devrinde sıhhat hizmetini övmekle bitirememesi ancak ilerleyen süreçte çalışanlara bu övgünün finansal ve yapısal karşılığını vermemesi ise seçmenin gözünden kaçmayacak bir ironi.”